Sterre (25) is bijna klaar met haar bachelor Psychologie aan de UvA. Tijdens haar studie merkte ze dat ze de koppeling met de praktijk miste; de mens achter de theorie. Die ervaring vond ze bij de Koninklijke Kentalis, waar ze werkt met cliënten met een communicatief meervoudige beperking. Een plek waar haar onderzoekende houding en nieuwsgierigheid volledig tot hun recht komen en waar ze leerde dat echte communicatie verder gaat dan woorden alleen.

“Je gaat naar hén toe, niet naar je werk.”

Je volgt de studie Psychologie, waarom ben je dit gaan studeren?

“Ik was altijd al gefascineerd door mensen, door hun doen en denken. Dat was de voornaamste reden. Ik vond het een mooi idee dat ik via mijn studie een positieve stap kon zetten om mensen echt te helpen. Hoewel ik lang heb getwijfeld en zelfs naar technische studies zoals AI en coderen heb gekeken, kwam ik altijd weer terug bij psychologie. Het menselijke stukje kon ik toch moeilijk loslaten.”

Je zocht praktijkervaring, waarom?

“Mijn studie is, zoals veel universitaire opleidingen, erg theoretisch. Vooral in het begin bouw je vooral kennis op. Dat is fascinerend, maar de vraag ‘hoe wordt dit allemaal vertaald naar ook echt mensen?' bleef bij mij hangen. Ik miste de praktische ervaring. Zelfs in mijn klinische specialisatie oefenden we vooral met medestudenten, wat gewoon niet de realiteit evenaart.

Ik merkte dat ik wat frustratie voelde bij de standaard klinische aanpak. Het voelde soms als het labelen van mensen en ze in hokjes plaatsen, waarbij je eerst denkt in een diagnose en dan pas aan de persoon en hun verhaal. Daar kon ik me niet echt overheen zetten. Ik wilde ervaren hoe het is om mensen écht te helpen, met individuele aandacht en een open houding.”

Je werkt nu op een woongroep bij de Koninklijke Kentalis in Amsterdam. Kun je me meenemen in het werk dat je daar doet?

“De begeleiding op de groep heeft een duidelijke structuur. Er is een vaste routine voor zaken als opstaan, medicatie, douchen en naar het dagcentrum gaan. Die voorspelbaarheid is voor de cliënten heel belangrijk. Maar de begeleiding is veel meer dan dat. We proberen het leven van de cliënten echt te verrijken. “Het leven moet ook gewoon meer zijn dan alleen douchen, eten en naar buiten gaan. Dat is gewoon niet eerlijk naar hen toe.”

We kijken dus heel goed naar hun individuele interesses. Als er vrije tijd is, maken we een wandeling in het park, leggen we spullen klaar om te tekenen of te knutselen. Het gaat erom dat je een cliënt de kans geeft om een volle en fijne dag te hebben, vol met dingen waar ze van genieten.”

Hoe kijk jij naar het werken met cliënten met een verstandelijke beperking?

“In het begin kan het best intimiderend zijn. Je krijgt bijvoorbeeld te horen dat een volwassen cliënt mentaal functioneert als een baby van negen maanden. Je merkt dat de communicatie anders en soms moeilijker is. Maar ik heb geleerd dat het simpelweg een andere manier van aanpak vraagt. Het is cruciaal om niet uit te gaan van aannames, want dan schiet je meteen in de fout en ontstaan er miscommunicatie en frustratie.

Het belangrijkste is dat je iemand op zijn of haar eigen manier leert begrijpen. Het zijn mensen met een eigen inzicht en een eigen beeld van jou. Ze zijn ontzettend observatief. Hen onderschatten is echt een fout die je niet moet maken.”

Wat maakt het werk zo leuk en wat zijn de uitdagingen die je tegenkomt?

“Het leukste is de persoonlijke band die je opbouwt. Ik sta vast op een groep en ken de cliënten inmiddels goed, en zij mij ook. Het voelt heel familiair. Je weet wat ze leuk vinden, wat ze nodig hebben om een betere dag te hebben en je kunt je dag samen met hen inrichten. Dat gevoel is heel bijzonder.

De uitdaging zit hem in het vinden van de juiste balans. Het is een dun lijntje tussen de regie nemen en de cliënt de ruimte geven. Cliënten testen je ook, zeker als je nieuw bent. Ze hebben haarfijn door als je de regels nog niet kent en proberen dan bijvoorbeeld de regels net iets op te rekken. Je moet dus stevig in je schoenen staan en duidelijk je grenzen aangeven. Een andere uitdaging is dat je soms een conflict of spanning samen moet oplossen zonder dat je erover kunt praten. Dat navigeren en er samen een weg in vinden, voelt echt als een overwinning.”

En merk je dat kennis uit je studie van pas komt in dit werk?

“De onderzoekende houding die je tijdens je studie ontwikkelt, is hier essentieel. Omdat cliënten niet altijd direct kunnen vertellen wat er aan de hand is, moet je nieuwsgierig zijn. Je kijkt achter het gedrag: wat beweegt iemand en waarom doet iemand dit nu? Je bent constant aan het observeren en probeert te begrijpen wat hun motivatie is. Die interesse in de persoon is de sleutel. Zonder die nieuwsgierigheid kom je nergens.”

Wat heb je op deze locatie in het bijzonder geleerd?

“Ik heb vooral veel over mijn eigen houding en gedrag geleerd. In het begin liep ik bijvoorbeeld eens met een cliënt mee die mij bij de hand pakte en me naar de keuken leidde. Ik dacht: ik loop even mee en trek me dan terug, want ik ben zijn begeleider op dat moment niet. Maar voor hem was mijn signaal ontzettend verwarrend: ‘mijn begeleider loopt met me mee, maar weigert me dan plotseling te helpen'. Dat zorgde voor spanning.

De les was dat ik vanaf het begin duidelijker had moeten zijn over mijn rol. Je moet constant rekening houden met je eigen gedrag en de indruk die je op een cliënt maakt. Het stellen van grenzen en het kiezen van je momenten – wanneer laat ik het open en wanneer neem ik de regie – is iets wat ik hier echt heb geleerd.”

Wil je nog wat kwijt over deze locatie?

“Het is een ervaring waar ik ontzettend blij mee ben. De band die je opbouwt is heel speciaal. Als je een avonddienst hebt, sta je gewoon met ‘jouw' groep. Je kunt samen avondeten, leuke gesprekken voeren en je weet precies hoe je elkaar kunt helpen. Het is moeilijk te omschrijven, maar het is een heel warm en vertrouwd gevoel. Het is meer dan werk; je bouwt een relatie op met de mensen voor wie je zorgt.”